Choroby alergiczne stanowią istotny problem kliniczny ze względu na częstość występowania oraz fakt, że mogą dotyczyć wielu narządów. Potwierdzenie rozpoznania choroby alergicznej wymaga zarówno wykrycia czynnika wywołującego objawy kliniczne, jak i udowodnienia jego związku ze stwierdzanymi dolegliwościami.
Objawy w chorobach alergicznych zazwyczaj są bardzo różnorodne, często wywodzą się z kilku narządów lub nawet układów, dlatego postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne powinno być zintegrowane. Ze względu na złożoność objawów alergolog powinien posiadać wiedzę i umiejętność badania fizykalnego zarówno z zakresu interny, jak i innych specjalności, takich jak dermatologia, otolaryngologia, okulistyka czy gastroenterologia. Przedmiotem diagnostyki alergologicznej są coraz częstsze choroby atopowe: astma, alergiczny nieżyt nosa całoroczny i okresowy, alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka alergiczna, alergia pokarmowa, alergiczne nietolerancje leków, środków diagnostycznych oraz środków stosowanych do codziennej higieny. Współczesna alergologia zajmuje się chorobami wynikającymi z nadwrażliwości na różnorodne substancje. Nadwrażliwość lub nietolerancja wywoływana jest przez określone czynniki, zwykle dobrze tolerowane przez inne zdrowe osoby, i manifestuje się powtarzalnymi objawami [1]. Reakcje te mogą mieć mechanizmy odpornościowe (IgE zależne lub IgE niezależne) oraz nieimmunologiczne. Alergia jest nadwrażliwością indukowaną mechanizmami odpornościowymi.
W trakcie diagnostyki alergologicznej należy ustalić:
- czy zgłaszane przez pacjenta objawy mają charakter alergiczny,
- czynnik (alergen) wywołujący objawy,
- istnienie związku przyczynowo-skutkowego stwierdzanych objawów klinicznych z określonym alergenem.
Podstawowe znaczenie w odpowiedzi na wymienione wyżej zagadnienia ma, przede wszystkim, prawidłowo zebrany wywiad. Wywiad zdaje się prostym, podstawowym badaniem, ale w obliczu dużej liczby dolegliwości i objawów, które mogą dotyczyć różnorodnych narządów, nie jest to wcale łatwe narzędzie diagnostyczne. Wielu chorych lub ich opiekunów ma problem z werbalizacją dolegliwości. Zwłaszcza u małych dzieci, rozpoczynających uczęszczanie do przedszkola i często chorujących na infekcje dróg oddechowych, rodzice upatrują przyczynę tych infekcji właśnie w alergii.
We współczesnym świecie panuje moda na alergię. Bóle brzucha, zmiany skórne, przewlekłe katary lub kaszel, zaburzenia w zachowaniu czy w nauce często są przyczyną zgłoszenia się do alergologa. W przypadku doświadczonych lekarzy prawidłowo zebrany wywiad rodzinny i osobniczy często pozwala zobiektywizować dolegliwości zgłaszane przez chorych lub ich opiekunów, a nawet w 90% ustalić rozpoznanie. Reakcje alergiczne są powtarzalne, stąd w wywiadzie trzeba zwrócić szczególną uwagę na nawracanie dolegliwości i związane z tym okoliczności: czy są one takie same i czy istnieje między nimi związek.
W tab. 1. przedstawiono objawy, które w wywiadzie i w badaniu przedmiotowym chorego mogą sugerować chorobę alergiczną.
Jeżeli wywiad i badanie kliniczne sugerują podłoże alergiczne stwierdzanych objawów, należy następnie ustalić czynnik wywołujący. Badania pomocnicze w diagnostyce alergologicznej mają na celu udowodnienie mechanizmów Choroby alergiczne stanowią istotny problem kliniczny ze względu na częstość występowania oraz fakt, że mogą dotyczyć wielu narządów. Potwierdzenie rozpoznania choroby alergicznej wymaga zarówno wykrycia czynnika wywołującego objawy kliniczne, jak i udowodnienia jego związku ze stwierdzanymi dolegliwościami. Autor: dr n. med. Wioletta Zagórska, dr n. med....